Świadczenia osobiste i rzeczowe
Ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP przewiduje szczególny rodzaj obowiązku obywateli i przedsiębiorców spełniany na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. W dziale VII ustawy został zawarty katalog przepisów dotyczących świadczeń na rzecz obrony. Są one jedną z form realizacji powszechnego obowiązku obrony RP i stanowią integralną część systemowych rozwiązań obronnych. Dla samorządu terytorialnego szczególnie istotne są dwa rodzaje świadczeń – osobiste i rzeczowe.
W obu przypadkach to wójt, burmistrz (prezydent miasta) jest organem odpowiedzialnym za wydanie decyzji administracyjnej, w której określa rodzaj i zakres świadczenia, miejsce wykonania, czas trwania, przedmioty planowane do wykorzystania oraz podmiot na rzecz którego świadczenie będzie realizowane.
Świadczenia osobiste (obywatele polscy, stale zameldowani w kraju,
od 16 do 60 roku życia) w czasie pokoju polegają na wykonywaniu prac doraźnych
na rzecz przygotowania obrony państwa; zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków (może dot. wykorzystania narzędzi prostych, w stosunku do kurierów – wykorzystanie posiadanych środków transportowych.
Zakres wykorzystania:
- ćwiczenia wojskowe,
- ćwiczenia wojskowe w jednostkach przewidzianych do militaryzacji,
- ćwiczenia w obronie cywilnej w zakresie powszechnej samoobrony,
- dostarczenie i obsługa przedmiotów świadczeń rzeczowych.
Czas trwania:
- jednorazowo do dwunastu godzin,
- w odniesieniu do kurierów oraz osób dostarczających/obsługujących przedmioty świadczeń rzeczowych czterdzieści osiem godzin; z zastrzeżeniem, że nie częściej niż do trzech razy w roku.
Świadczenia osobiste (obywatele polscy, stale zameldowani w kraju, od 16 do 60 roku życia) w czasie wojny polegają na wykonywaniu prac doraźnych na rzecz Sił Zbrojnych, obrony cywilnej lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa.
Czas trwania:
- świadczenie nie może przekroczyć jednorazowo siedmiu dni.
Świadczenia rzeczowe polegają na oddaniu do użytkowania jednostkom wojskowym pomieszczeń, terenów, środków transportu, maszyn, narzędzi i innego sprzętu na cele przygotowania obrony państwa. Obowiązek ten dotyczy bardzo szerokiego kręgu podmiotów – zarówno urzędów, instytucji państwowych, przedsiębiorców jak i osób fizycznych.
- Świadczenia rzeczowe nakładane są w dwóch grupach: pierwsza dotyczy uzupełnienia etatowych potrzeb i stanów liczbowych wynikających z wojennych struktur organizacyjnych Sił Zbrojnych oraz innych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obronności państwa; druga grupa dotyczy doraźnego używania przez Siły Zbrojne oraz inne jednostki organizacyjne.
Świadczenia rzeczowe na uzupełnienie doraźnych potrzeb – oddanie nieruchomości lub rzeczy do używania przez następujące podmioty: Siły Zbrojne, Obronę Cywilną, państwowe jednostki organizacyjne wykonujące zadania dla potrzeb obrony kraju, w celu zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków oraz organizacji rejestracji i kwalifikacji wojskowej.
Czas trwania (jednorazowo):
- ćwiczenia obrony cywilnej i powszechnej samoobrony do 24 godzin (do 3 razy
w roku), - sprawdzenie gotowości mobilizacyjnej SZ do 48 godzin (do 3 razy w roku),
- ćwiczenia wojskowe do 7 dni (raz w roku),
- rejestracja i kwalifikacja wojskowa, zwalczanie klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska –bez ograniczeń czasowych.
Świadczenia rzeczowe na uzupełnienie etatowych potrzeb – uzupełnienie potrzeb wynikających ze struktur SZ oraz państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa.
Czas trwania – do ustania potrzeb korzystania podmiotu uprawnionego (czas nieograniczony).
Podstawy prawne:
1. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1459).
2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.).
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2307 z późn. zm.).
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz. U. z 2004 r. Nr 181, poz. 1872 z późn. zm.).
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz. U. z 2004 r. Nr 203, poz. 2081, zm. Dz. U. 2007 Nr 158, poz. 1109).